“Aralık Ayına Kadar Gök Gürültülü Sağanak Yağışlar Olabilir”

“Aman bu sene yaz gelmedi bir türlü”, “Nem çok nem, yoksa bu kadar sıcak olmaz.” Hepimizin zaman zaman kullandığımız sözlerdir bunlar. Ama bu sene yaz yoğun yağışlı geçiyor. Temmuz ortasında dolu yağıyor, ülkenin her yerinde gök gürültülü sağanak yağışlar görülüyor. Havanın bu durumunu sizler için, İstanbul Teknik Üniversitesi Uçak ve Uzay Bilimleri Fakültesi Meteoroloji Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mikdat Kadıoğlu’na sorduk.

Röportaj: Uğur Temel

Uğur Temel (UT): Mevsimler, karakteristik özelliklerini göstermiyorlar. Bunun sebebi nedir?

Mikdat Kadıoğlu (MK): Hangi mevsimler? İlkokulda duvarda resmedilmiş üçer aylık dört mevsim dünyanın hiçbir yerinde yok. Kullandığımız mevsimler astronomik olarak dünyanın güneşin etrafındaki hareketlerine göre belirlenmiş. Yani mevsimlerin hava durumu ile pek bir ilgisi yok. Bu yüzden mevsimlere bakıp havayı eleştirmek doğru değil. Normalde iki mevsim vardır: yaz ve kış. Bir de bu mevsimlerin arasındaki geçişler. Bunlar da şu anda olması gibi. İnsanlar canının istediği gibi bir hava olsun istiyor; ama yok öyle bir şey. Örneğin geçtiğimiz mayıs ayı için pek çok insan “Hava çok soğuk, hala ısınmadı.” diye şikayet ediyordu; ama ölçümler mayısın mevsim normalleri civarında olduğunu gösteriyordu.

UT: Ülkemiz küresel iklim değişikliğinden ne derece zarar görür?

MK: Ülkemiz Avrupa ve Asya; yani Avrasya’da küresel iklim değişikliğinden zarar görebilecek 3. en kırılgan ülke.

UT: İstanbul’un, Temmuz ayında 9 gün arayla afet derecesinde yağış almasının sebebi nedir?

MK: Konvektif yağışlar… Yani yer seviyesi sıcak ve nemliyken 5-6 km, yukarısında havanın soğuk ve kuru olması. Bu durumda gök gürültülü sağanak yağışa neden olan boranlar oluşuyor.

UT: Ağustos ayında da, ülkemizde “aşırı yağış” bekleniyor mu?

MK: Aralık ayına kadar gök gürültülü sağanak yağış ara ara olabilir. Bizim iklimimizde bu çok normal.

UT: Temmuz ayında ülkemizde görülen doğa olayı için “süper hücre”  deyimini kullandı meslektaşlarınız. Süper hücre nedir?

MK: Boranlar bazen tek bir hücre, bazen peş peşe gelen hücreler,bazen de birçok hücrenin birleşimi olan süper hücre şeklinde oluşuyor.

UT: Suyu çekecek toprak ve yeşil alanın giderek yok olması, betonlaşmanın giderek artmasını yaşanan sel ve benzeri doğa olaylarına etkisi nedir?

MK: Betonlaşma, ani oluşan şehir selleri birlikte sıcak hava dalgalarının kentlerdeki etkisini artırıyor. Beton yüzeylere yağan yağmur yüzde tutulmadan çok hızlı bir şekilde akışa geçerek yağmur tahliye sistemlerinin kapasitesi üzerinde su birikintilerine neden oluyor. Benzer bir şekilde beton yüzeyler gün boyunca yuttuğu güneş enerjisini gece salarak geceleri hava sıcaklığının daha yüksek olmasına neden oluyor.

UT: Küresel ısınma, dünyayı ve ülkemizi nasıl etkileyecek? Kuraklık beklenebilir mi?

Kuraklık, sıcak hava dalgaları, orman yangınları, haşereler, deniz seviye yükselmesi, kene gibi hayvanlardan insanlara gecen hastalıklar, tarım ve gıda güvencesi, susuzluk, vb. birçok problemle karşı karşıyayız.

UT: Ülkemizde afet bilinci nasıl oluşturulabilir?

MK: Anaokulundan itibaren “güvenli yaşam kültürü”nü vererek. Ayrıca bilmek ve istemenin yetmediğini mutlaka doğru bilgiyi uygulamaya geçirmek ile olur.

UT: Askeri meteoroloji dalında ülkemizdeki tek profesörsünüz. Meteorolojik  faktörler sonucu kaderi değişen savaş var mı?

MK: Normandiya Çıkarması, Napolyon’un Rusya seferi, Kırım Savaşı gibi birçok savaşın kaderini meteoroloji koşullar belirlemiştir. Hava, arazi ve düşman askeri istihbaratın üç temel bileşenidir.

UT: “HAARP” ya da “Tesla Deprem Makinesi” adıyla anılan ve başta deprem olmak üzere atmosfere ışınımlar göndererek iklim değişikliği yapabilen bir makine var mıdır ya da bu bir komplo teorisi midir? 

MK: Tümüyle ve çok abartılı bir komplo teorisi. HAARP, Alaska’da iyonosferik araştırmalar yapan bir laboratuvar. Benzer iyonosferik sondajları yapmak üzere biz de İTÜ Maslak Kampüsü’nde anten ve radarlar kurduk. Her gün iyonesferin değişik katmanlarının yüksekliklerini belirliyoruz.