Seçimlerde Uygurlar kime yakın?

26 Mayıs 2023 0 Yorum

Türkiye 14 Mayıs’ta hem yeni Cumhurbaşkanını hem de TBMM kadrolarını seçmek için sandık başına gitti. Hiçbir adayın yüzde 50’yi aşamadığı ilk turda adaylar daha çok vaatlerini ve projelerini sunmuştu. Bunlardan en dikkat çekeni belki de Millet İttifakı Cumhurbaşkanı Adayı Kemal Kılıçdaroğlu’nun İpek Yolu’nu canlandırma projesi ve Uygurlar üzerinden Çin’i hedef almasıydı. Kılıçdaroğlu’nun açıklamasına gelen tepkiler ve geçtiğimiz günlerde İçişleri Bakanı Süleyman Soylu’nun geçtiğimiz günlerde yaptığı “ABD, Uygur Türk’ü kardeşlerimizi kullanarak Çin’i sıkıştırma politikasını devam ettirmeye çalışıyor” açıklamaları Türkiye’de yaşayan Uygurlar’ın oy tercihini de merak konusu yaptı.

ERCAN KÜÇÜK

Uygurlar’ın, Türkiye’yle soy, tarih ve din bağı tartışmasız bir gerçek. Bu nedenle Çin’den ayrılan Uygurlar’ın ilk tercihi genellikle Türkiye oluyor. 1960’lardan beri yaşanan göçlerle bugün Türkiye’deki Uygurlar’ın sayısı onbinlerle ifade ediliyor. Yıllardır vatandaşlık almak gibi sorunlarla karşılaşan Uygurlarla ilgili son dönemde başlatılan çalışmalarda sona gelindiği ifade ediliyor. Edindiğimiz bilgilere göre son 1 yılda 30 bine yakın Uygur Türk Vatandaşlığına kabul edildi. Ancak bunların çoğu, YSK’nın seçim takvimine yetişmediği için oy kullanamıyor. Yine de Uygurlar, Türk siyasetinde özellikle milliyetçi kesim açısından önemli bir konuma sahip. Öyleki Kemal Kılıçdaroğlu sosyal medya hesabından yayımladığı “Ne batı ne doğu, bu Türk’ün yolu” başlıklı videoda, cumhurbaşkanı seçilmesi halinde tarihi İpek Yolu’nu canlandıracağı sözünü verdi. Türkiye’den Çin’e yeni bir ticaret ve taşıma koridoru açacağını açıklayan Kılıçdaroğlu, projenin hayata geçebilmesi için Uygur şartını şu sözlerle ifade etti:

“Bu proje Çin adına büyük bir fırsat teşkil edeceği için Türkistan’a uyguladıkları zulmü durdurmaları ön şartlarımızdan biri olacak. Biz oradaki canımızı, kanımızı kaderine terk etmeyeceğiz.”

İçişleri Bakanı Süleyman Soylu da, CNN Türk kanalında katıldığı “Tarafsız Bölge” programında “Amerika, Çin’e karşı Türkiye’deki Uygur dernekleri üzerinden de yürümeye çalışmakta. İşim olduğu için kimin hangi süreci nasıl yürüttüğünü görüyorum. ABD, Türkiye’yi bir saha olarak görüyor ve Türkiye’yi de etkileyecek şekilde, Uygur Türk’ü kardeşlerimizi kullanarak Çin’i sıkıştırma politikasını devam ettirmeye çalışıyor. Bunu uzun süredir ABD Türkiye’de iç politika malzemesi olarak kullandı.” Dedi.

‘CUMHUR İTTİFAKINI DESTEKLİYOR DEMEK DOĞRU DEĞİL’

Son tartışmalar gözleri bir anda Türkiye’deki Uygurlar’a çevirdi. Çünkü Uygurlar yaptıkları etkinlikler, görüştükleri isimler ve yaşam tarzları olarak Cumhur İttifakı’na oldukça yakın görünüyor. Ancak Kılıçdaroğlu’nun ve Soylu’nun açıklamaları sonrası bazı Uygurlar’dan bu algıya itirazlar yükseldi.

Dünya Uygur Kurultayı (DUK) Sözcüsü Ankara Üniversitesi DTCF öğretim üyesi Prof. Dr. Erkin Emet, Kılıçdaroğlu’nun açıklamalarının memnuniyet verici olduğunu vurguladı, Cumhurbaşkanı Erdoğan’dan da benzer bir çıkış görmek istediklerini belirtti.

Kendisine ulaştığımız Emet şunları iletti: ‘Türkiye’deki Doğu Türkistanlılar, Uygurlar Cumhur İttifakı’nı destekliyor’ diye bir algı var ya da en azından bazı çevreler böyle bir algı oluşturmaya çalışıyor, ancak böyle bir durum da söz konusu değil. Uygurlar arasında da Cumhur İttifakı’nı destekleyen var, Millet İttifakı’nı destekleyen var, başka partileri destekleyen var. ‘Uygurlar Cumhur İttifakı’nı destekliyor’ diye bir genelleme gerçeği yansıtmıyor. Türkiye’deki Doğu Türkistanlıların çoğu hangi parti Uygur meselesi ile ilgileniyorsa o partiye oy veriyor.”

‘EN BÜYÜK İHANET’

Doğu Türkistan Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği Başkanı Seyit Tümtürk’le de görüştük. Tümtürk, teşkilatların bir siyasi partinin tekelindeymiş gibi gösterilmesinin davalarına yapılmış bir ihanet olarak gördüklerini açıkladı:

“Kılıçdaroğlu’nun açıklaması çok kıymetli değerli bir açıklama. Türkiye’deki siyasiler tarafından Kuşak-Yol Projesi ilk defa çok net ve doğru ifade edilmiş oldu. Cumhur İttifakı da keşke Kılıçdaroğlu’nun adaletli hakkaniyetli doğru yaklaşımıyla bu şartı (Uygurlara zulmün kaldırılması) koymuş olsaydı. Batıdaki ülkeler soykırım dedi ama Türkiye de böyle bir cümle kullanılmamıştır.

“Doğu Türkistan meselesi siyaset üstü, tüm Türk devleti ve milletinin Kıbrıs gibi milli davasıdır. Hiçbir partinin tekelinde deme lüksü yoktur. İktidar ve muhalefetiyle ortak davasıdır. Bir Doğu Türkistan teşkilatı bir siyasi partinin tekelindeymiş gibi göstermesi bu davaya yapılmış en büyük ihanettir. Hiç kimse Doğu Türkistanlıların oyunun tamamının X partisinin güdümünde olduğunu iddia edemez, kimseye söz veremez.

Kendilerine herhangi bir ittifaktan görüşme talebi gelip gelmediğini sorduğumuz Tümtürk şunları söyledi:

“Beklentilerimiz karşılanmadığı ya da sorularımıza cevap veremeyecekleri için Cumhur İttifakından AKParti-MHP kanadından bize bir ziyaret ya da temas olmadı. BBP ve YRP’den adaylar ve temsilciler geldi, biz de başarılar diledik. Millet İttifakından da bir ziyaret gerçekleşmedi. Hiçbir siyasi partinin kuklası ya da proje ortağı değiliz. Biz Kılıçdaroğlu ve Erdoğan’ı yüzde 50-50 görüyoruz. İkisinin de kazanma şansı yüksek.”

‘UYGURLAR HAYAL KIRIKLIĞINA UĞRADILAR’

Uygurların seçim tercihlerini sorduğumuz isimlerden birisi de Uygur Akademisi Vakfı Başkanı Ferhat Kurban Tanrıdağlı. Tanrıdağlı, Uygurların iktidara karşı hayal kırıklıkları olduğunu vurguladı:

“Kılıçdaroğlu’ndan özellikle CHP’den böyle bir açıklama görmemişti Uygurlar. Diğer siyasi partiler de bu konularda tam sessiz kaldığı bir dönemde Kılıçdaroğlu’nun bu açıklaması hoşlarına gitmiş olabilir. Diasporadaki Uygurlar Ak Parti’den ziyade onu destekleme yönünde demeçleri olmuş. Bence şu an yarı yarıya. Çünkü ortada bir Maarif Derneği faktörü var.

Uygurların yarısı kadarı onun peşinden gider. Bence oylar 2’ye bölünmüştür diye düşünüyorum. MHP’nin AK Parti’nin tavrı belli. Uygurlar biraz hayal kırıklığına uğradılar diye düşünüyorum ben.”

‘AKP’YE DESTEK AZALIYOR’

DUK Türkiye Temsilcisi ve Dünya Uygur Kurultayı Vakfı Başkanı Abdureşit Abdulhamit de Serbestiyet isimli siteye yaptığı açıklamada şunları söyledi:

“Kılıçdaroğlu’nun açıklaması biz Doğu Türkistan kökenli Türkiye vatandaşlarını memnun etti. Millet İttifakı’nın paydaşları arasında; İYİ Parti’de, Gelecek Partisi’nde Uygur meselesiyle ilgili çok duyarlı isimler var. Konunun takipçisi olan, sürekli olarak irtibatta olduğumuz isimler var. Cumhuriyet Halk Partisi ve İYİ Parti, Doğu Türkistan meselesi ile ilgili raporlar hazırladı. Gelecek Partisi’nin de parti programında var.

“Bugüne kadar Türkiye’deki Doğu Türkistanlıların çoğunun, özellikle dini hassasiyetler ekseninde AKP’ye destek verdiği söylenebilir. Ancak son dönemde bu desteğin azaldığı gözlemleniyor. Bu seçimler için ‘Doğu Türkistanlıların çoğunluğu AKP’yi destekliyor’ diye bir kanaate ulaşmak söz konusu değil.”

ABD’Lİ UYGUR’DAN KILIÇDAROĞLU’NA DESTEK, SOYLU’YA TEPKİ

ABD’de yaşayan Uygurlardan Salih Hudayar da Kılıçdaroğlu’na destek verdi. ABD vatandaşı olan ve kendisini Doğu Türkistan Sürgün Hükümeti Başbakanı olarak tanıtan Hudayar, sosyal medya hesabından şunları yazdı:

“Çin’in güvenliğini kendi güvenliği” olarak gören, Çin ile geniş güvenlik ve istihbarat işbirliğine sahip olan ve Çin’in Doğu Türkistan’ı baltalama çabalarına açık ve gizli destek veren Sayın Erdoğan ve yönetimini desteklemiyorum!

“Sayın Kılıçdaroğlu konusunda o kadar iyimser değilim ama Millet İttifakı’nda Doğu Türkistan’la dayanışma gösterenler var, umarız Türkiye’de kapsamlı bir Doğu Türkistan yanlısı politika başlatabilir ve uygulayabilirler. Ama Çin’in Uygur/Türk halklarına karşı sürmekte olan soykırımını açıkça savunan ve Çin’in #DoğuTürkistan’daki işgalini destekleyen Ankara’daki sadık Çin uşağı Doğu Perinçek @RTErdogan ‘i destekliyorsa o zaman vatansever Türk halkının bence @kilicdarogluk’na oy vermesi gerekir.

“28 Mayıs seçimlerinde Çin’in işgal altındaki Türk yurdu Doğu Türkistan’da Uygur/Türk halklarına karşı uyguladığı soykırımı desteklemeyen ve Doğu Türkistan’a karşı Çin ile işbirliği yapmayan adaya oy vermenizi rica ediyoruz.”

Hudayar, Soylu’ya da şu sözlerle sert tepki gösterdi:

“Onların kardeşliği ancak Doğu Türkistan’ı Çin ile pazarlıklarında bir pazarlık kozu olarak kullanmaya çalıştıklarında var oluyor. Doğu Türkistan/Uygurları  Çin’e sattıklarında, aleyhimize çalıştıklarında, bizi ihanet ettiklerinde “kardeşlik” diye bir şey kalmıyor. Bu kalleşler için tek “kardeşlik” paradır. Onlara Çin gibi milyarlar veremeyeceğimiz için Çin onların kardeşleri, biz değiliz.”

‘OYUM KILIÇDAROĞLU’NA’

Toplama Kampı Mağdurları Platformu isimli grubun kurucularından Cevlan Şirmemet, oyunu Kemal Kılıçdaroğlu’na vereceğini söyledi. İktidar kanadından bu güne kadar destek göremediklerini vurgulayan Şirmemet, Serbestiyet’e yaptığı açıklamada şunları söyledi:

“Kılıçdaroğlu daha önce de Uygur konusuyla ilgili açıklamalar yaptı. Bu çıkışı yapıcı buluyorum. Çin’de kamplara atılan yakınlarımıza, ailelerimize ulaşmak için bu çıkışın yararlı olabileceğini umut ediyorum. İktidara gelmesi halinde bu sözün de takipçisi olacağız. Türkiye vatandaşı bir Uygur Türkü olarak benim oyum Kılıçdaroğlu’na.”

Şirmehmet, Soylu’ya da attığı tweetle tepki gösterdi. Şirmemet şunları yazdı: “İşine gelince öyle kardeş, böyle kardeş, biz öyle sahip çıkarız, böyle sahip çıkarız. İşine gelmedi mi Amerika’nın Türkiye ile Çin’i bir birine düşürmek için kullanan bir piyon. Biz Uygurlar Soykırıma uğrayan, Hayatta kalma mücadelesinde olan bir halkız.”

Soylu’ya bir tepki de İyi Parti Genel Başkanı Meral Akşener’in meclis kürsüsüne çıkardığı Nursiman Abdureşid’den geldi. Şirmemet’in tweetini alıntılayan Abdureşid, “Ne Büyük bir Amerikamış be , her şeyin altından çıkıyor.” Yazdı.

AYASOFYA’DA ERDOĞANLA BERABERLER

Uygurlar içinde Ak Parti’ye yakın kesimler de bulunuyor. Bunların başını Doğu Türkistan Maarif Derneği çekiyor. Maarif Derneği içinde görüştüğümüz kişiler, Uygurların içinde Millet İttifakı’na da oy verenler olduğunu belirterek, herhangi bir resmi destek ilanı yapmayacaklarını ancak kendilerinin Cumhur İttifakı’na daha yakın olduklarını söyledi. Dernek Başkanı Hidayetullah Oğuzhan sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımlarda bu iddiaların içini dolduruyor.

Hidayet Oğuzhan ve ekibi 7 Mayıs’ta Ak Parti’nin Atatürk Havalimanı alanında düzenlediği mitinge katıldı. Oğuzhan, bunu şu sözlerle duyurdu: Bu Aziz millet Bu Devlet Teslim olmaz! 14 Mayıs İnşallah Türkiye’nin 2. Yüzyılında Türkiyemiz, Türk ve İslam dünyasının ümit ve arzularını yerine getirecek bir umut ve inançla tarihe geçmeyi Allahtan niyaz ederiz.” Oğuzhan, 8 Mayıs’ta attığı uzun bir tweette İçişleri Bakanı Süleyman Soylu’dan övgü dolu sözlerle bahsetti. Yazısına “Bu duygu ve düşünceler marjinal ve bir avuç dışında galip ekseriyet Halkımızın görüşüne tercümanlık etmektedir” diyerek başlayan Oğuzhan, bakanlığı döneminde sık sık bir araya geldikleri Soylu için “Allah Zülcelal Sayın Süleyman SOYLU Bakanımızın yolunu açık kılsın, vizyon ve misyonlarında muvaffak eylesin, gazası gazamız olsun. Sayın Süleyman SOYLU biz Doğu Türkistan camiası olarak her zaman yanınızda olduğumuzu bilmenizi isteriz.” Dedi.

Hidayet Oğuzhan ve Maarif Derneği, 10 Mayıs günü, Zeytinburnu Belediye Başkanı. Ömer Arısoy, Ak Parti Zeytinburnu İlçe Başkanı Selami Delibalta, Ak Parti 2. Bölge Milletvekili Adayı Şevki Şar ile ve beraberindeki heyeti ağırladı. Ziyaret sosyal medyadan paylaşıldı.

Oğuzhan, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın 13 Mayıs akşamı Ayasofya Camii’ndeki programa katılıp buradan “Müminler Ayasofya Camii Kebirde. Allah’ım inananları muzaffer eyle. Aramızdaki sefihlerin hatası yüzünden musulmanları muahaza eyleme ya Rab!” cümlesiyle video paylaştı. Hidayet Oğuzhan seçim günü yaptığı paylaşımda, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Kemal Kılıçdaroğlu için kullandığı ‘Bye Bye Kemal’ sözlerine vurgu yaparak “İnşallah alayına Bye Bye diyeceğiz yazdı.